نحوه انتخاب موتور پمپ

نحوه انتخاب موتور پمپ چگونه است؟

در انتخاب موتور پمپ باید به فاکتورهایی مانند میزان آبدهی (دبی) متناسب با مساحت زمین، میزان ارتفاع آبرسانی، نوع و میزان دسترسی به سوخت، عمق منبع آب و سایز دهانه خروجی موتور پمپ انتخابی توجه نماید. موتور پمپ ها انواع مختلف دارند و انتخاب هر نوع موتور پمپ، به شرایطی بستگی دارد که مصرف کننده قبل از خرید باید به آنها توجه کند.

موتور پمپ ها که به آنها موتور آب نیز گفته می شود، از پر کاربردترین پمپ ها در صنعت کشاورزی و فرآیندهای آبیاری هستند. به طوری که امروزه طیف وسیعی از کشاورزان، به منظور جمع آوری و انتقال آب درون چاه، رودخانه و منابع زیرزمینی، از این نوع پمپ ها استفاده می کنند. در این مقاله به بررسی نحوه انتخاب موتور پمپ و عوامل موثر و وابسته به آن خواهیم پرداخت. لطفا با ما همراه باشید.

چگونگی انتخاب موتور پمپ

همانطور که می دانید موتور پمپ ها در شرایطی مورد استفاده کاربران قرار می گیرند که دسترسی به برق برای مصرف کننده میسر نباشد. حال می خواهیم به این نکته بپردازیم که چه عواملی در انتخاب موتور پمپ نقش اساسی دارند. در ذیل به این عوامل و شرح هرکدام خواهیم پرداخت:

میزان آبدهی (دبی)

یکی از فاکتورهای بسیار مهم در فرآیندهای آبرسانی، میزان آبدهی یا دبی پمپ می باشد. از مواردی که در میزان دبی پمپ تاثیر گذار است، طول مسیر یا مساحت زمین مورد نظر جهت آبرسانی و قطر دهانه خروجی پمپ می باشد. به عنوان مثال، برای کشت گندم در زمین زراعی 1000 متر مربعی، حدودا بین 40 تا 60 متر مکعب آب نیاز است. در نتیجه باید موتور پمپی برای آبیاری این زمین استفاده شود که بتواند در کمترین زمان ممکن، این میزان آبدهی را تامین کند. اگر یک موتور پمپ با دبی 30 متر مکعب در ساعت برای مثال فوق انتخاب شود، با بهترین کارکردش، در 1.5 الی 2 ساعت می تواند زمین زراعی مورد نظر را آبرسانی کند و از آنجاییکه موتور پمپ ها دائم کار نیستند و نمی توانند زمان زیادی به شکل مداوم روشن بمانند، نیاز است این موتور بعد از مدت زمان کوتاهی کار کردن، خاموش شود و پس از استراحت، مجددا فعال شود و این امر مخصوصا در زمین های کشاورزی با متراژ بالاتر، باعث افزایش زمان کاری می شود و در نتیجه کاربر مدت زمان کوتاهی می تواند به شکل پیوسته فرآیند آبیاری را انجام دهد. پس با انتخاب موتور پمپ هایی با میزان آبدهی (دبی) متناسب با مساحت زمین، می توانیم به افزایش راندمان کاری آبیاری، کمک بزرگی کنیم. همچنین، هرچه قطر دهانه خروجی پمپ بیشتر باشد، میزان آبدهی بیشتری خواهیم داشت.

ارتفاع آبرسانی (هد)

از مهمترین و موثرترین موارد انتخاب موتور پمپ مناسب، مقدار ارتفاع آبرسانی یا هد آن است. تصور کنید که قصد آبیاری یک زمین زراعی با طول 500 متر را دارید. در این شرایط به موتور پمپی نیاز دارید که حداقل 50 متر هد موثر داشته باشد. (هد موثر به معنای مقدار ارتفاع آبرسانی است که با کمترین تاثیر ممکن در دبی و بیشترین تاثیر ممکن در بازدهی پمپ، هم راستا باشد). همچنین، شیب زمین نیز بر مقدار ارتفاع آبرسانی پمپ می افزاید. بدین صورت که تفاوت ارتفاع سر چاه (یا رودخانه و هر منبع آبی) تا بالاترین نقطه زمین کشاورزی، به میزان ارتفاع آبرسانی (هد) اضافه می شود. نکته قابل توجه این است که موتور پمپ های احتراقی تک سیلندر، معمولا می توانند تا 70 الی 100 متر ارتفاع آبرسانی داشته باشند. لذا در صورتی که میزان ارتفاع آبرسانی مورد نیاز کاربر بیش ازاین مقایر باشد، دیگر استفاده از موتور پمپ های احتراقی تک سیلندر ممکن نیست و می بایست از موتور های احتراق چند سیلندر به همراه یک پمپ فشار قوی جهت تامین هد مورد نیاز استفاده نمود.

در نمودار آبدهی زیر، همانطور که مشاهده می فرمائید میزان هد و دبی موثر پمپ مورد نظر با دایره قرمز توپر انتخاب شده است. انتخاب این نقطه به معنای این است که پمپ مورد نظر، از لحاظ مقدار دبی و هد و نهایتا بازدهی، در مناسب ترین شرایط ممکن قرار دارد (%63). لذا در صورتی که مقدار هد و دبی مورد نیاز کاربر، با مقادیر هد و دبی در میانه های جدول (بهترین راندمان) پمپ مورد نظر، هم راستا باشد، پمپ مورد بررسی، پمپی مناسب در جهت تامین نیاز کاربر می باشد.

نوع و میزان دسترسی به سوخت

همانطور که می دانید، سوخت مصرفی موتور پمپ ها، گازوئیل یا نفت و بنزین می باشد. در نتیجه کاربر محترم باید از داشتن شرایط کافی جهت تامین سوخت مورد نیاز پمپ، اطمینان حاصل کند. همچنین باید توجه داشت که در مناطق مختلف، دسترسی ها متفاوت می باشد. بعنوان مثال در نواحی جنوبی ایران، امکان دسترسی به بنزین کمتر و دسترسی به گازوئیل بیشتر است. اما همین امر در مرکز و شمال کشور برعکس بوده و دسترسی به بنزین در این نواحی راحت تر است. بنابراین، یکی از عوامل موثر در انتخاب موتور پمپ، فراوانی سوخت مورد نیاز آن در منطقه سکونت می باشد.

عمق منبع آب

یکی دیگر از موارد بسیار مهم در انتخاب موتور پمپ، این است که از عمق منبعی که قصد جمع آوری و انتقال آب از آن را دارید، اطمینان حاصل کنید. باید توجه داشت که حداکثر مکش منفی موتور پمپ ها (7 الی 8) متر می باشد. در نتیجه اگر منبع آب شما برای مثال یک چاه با عمق 45 متر است، یقینا استفاده از موتور پمپ ممکن نخواهد بود و می بایست برای پمپاژ آب از این عمق، از پمپ های مستغرق مانند پمپ های شناور و پمپ های کفکش استفاده گردد.

سایز دهانه خروجی موتور پمپ

از دیگر عوامل موثر بر کارایی یک موتور آب کشاورزی که در انتخاب آن نیز نقش دارد، سایز دهانه خروجی آن می باشد. هرچه سایز دهانه خروجی موتور پمپ بیشتر باشد، میزان آبدهی (دبی) افزایش می یابد. در مقابل، هرچه سایز دهانه خروجی کاهش یابد، با ایجاد فشاری بیشتر توسط پمپ، ارتفاع آبرسانی (هد) بالاتری ایجاد می گردد. یعنی در مقایسه ی دو موتور پمپ با مشخصات یکسان اما سایز دهانه خروجی متفاوت، موتور پمپی که سایز دهانه خروجی بیشتری دارد، نسبت به دیگری، دبی بالاتر اما هد کمتری خواهد داشت. به طور کلی، سایز دهانه خروجی موتور پمپ ها از 1 تا 4 اینچ متغیر می باشد. اما معمولا موتور پمپ هایی با سایز دهانه 1 تا 3 اینچ مورد استفاده مصرف کنندگان قرار می گیرد.

پلاک موتور پمپ

همواره مهمترین اطلاعات هر پمپ، بر روی پلاک آن درج می شود. موتور پمپ ها نیز دارای پلاک می باشند. در ذیل به بررسی یک نمونه پلاک موتور آب کشاورزی می پردازیم:

همانطور که در عکس فوق مشاهده می فرمائید، این پلاک حاوی اطلاعاتی است که در انتخاب پمپ مورد نیاز کاربر موثرند. در سمت راست و قسمت بالای تصویر مشاهده می کنید که پمپ از برند ژاپنی کوشین می باشد. اطلاعات دیگر را در زیر تشریح می کنیم:

• Connection Dia: قطر دهانه خروجی پمپ را بیان می کند که 80 میلیمتر (3 اینچ) می باشد.
• Connection Thread: به معنی نوع اتصال لوله است که از نوع  G یا رزوه ای می باشد.
• Revolution: به دور موتور آن اشاره دارد که در بازه اشاره دارد که در بازه (3600 تا 4000) دور در دقیقه تعریف شده است.
• Total head: حداکثر ارتفاع آبرسانی یا هد پمپ است که برای 30 متر (3600 دور) و برای 38 متر (4000 دور) می باشد.
• Delivery Volume: حجم تحویل آب در واحد زمان که به آن میزان آبدهی یا دبی نیز گفته می شود. در اینجا این مقدار برابر با 900 لیتر در دقیقه (54 مترمکعب در ساعت) برای دور موتور 3600 و همچنین 1000 لیتر در دقیقه (60 مترمکعب در ساعت) برای دور موتور 4000 می باشد.
• Power: توان موتور است که برابر با 5.5 کیلووات (7.5 اسب بخار) برای دور موتور 3600 و 7.5 کیلووات برای دور موتور 4000 می باشد.
• همچنین در برخی پلاک موتور پمپ ها گزینه ای تحت عنوان Suction ذکر می شود که نشان دهنده میزان و متراژ مکش منفی پمپ می باشد که معمولا بر حسب متر بیان می شود. همانطور که گفته شد، مقدار ممکش منفی موتور پمپ های کشاورزی حداکثر (7 تا 8) متر می تواند باشد.

تفاوت موتور پمپ دیزلی و بنزینی

سوخت مورد استفاده در موتور پمپ های دیزلی، گازوئیل می باشد و در موتور پمپ های بنزینی، بنزین. اما بین این دو نوع موتور پمپ تفاوت هایی وجود دارد. گازوئیل در مقایسه با بنزین نسبت فشار بالاتری دارد. این به این معناست که گازوئیل در موتور پمپ های دیزلی، با فشار بالاتر و با نسبت فشار حجم (compression Ratio) بیشتری نسبت به نفت و بنزین، عمل می کند. این باعث می ‌شود که موتور پمپ های دیزلی گزینه مناسب تری برای کاربران انتخاب شوند. البته در آب و هوای سرد، راندمان کاری موتور پمپ های بنزینی بالاتر است، لذا افرادی که در این نواحی زندگی می کنند، بهتر است از موتور آب بنزینی استفاده نمایند.

کاربرد موتور پمپ در انواع فرآیندهای آبیاری

موتور پمپ های کشاورزی غالبا برای فرآیندهای آبیاری قطره ای و همچنین بارانی مورد استفاده قرار می گیرند. باید توجه داشت این پمپ ها تنها گزینه برای فرآیند های آبیاری نمی باشند. به عنوان مثال، در فرآیندهای آبیاری تحت فشار علاوه بر موتور آب، از پمپ های فشار قوی و همچنین پمپ های طبقاتی افقی و عمودی نیز استفاده می شود

.

استفاده از موتور پمپ دست دوم

استفاده از موتور آب دست دوم، ممکن است با مشکلاتی همراه باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

کیفیت و عمر موتور

یکی از مشکلات استفاده از موتورپمپ دست دوم، کیفیت و عمر موتور است. زمانی که یک موتور پمپ دست دوم را خریداری می ‌کنید، نمی ‌توانید به طور قطع بگوئید که در چه وضعیتی قرار دارد. ممکن است موتور پمپ در حال ساییدگی باشد، قطعات آن فرسوده شده باشند یا نقص ‌های دیگری داشته باشد. این مشکلات ممکن است باعث کاهش عمر و کارایی آن شود و نیاز به تعمیرات و هزینه‌ های بالایی را برای شما به همراه داشته باشد.

عدم تضمین کارکرد صحیح

در موتور آب های دست دوم، عدم تضمین کارکرد صحیح موتور نیز یکی از مشکلات استفاده است. شما نمی ‌توانید به طور قطع بگوئید که پمپ به درستی کار می ‌کند و هیچ نقصی ندارد.