گیربکس برگشت ناپذیر یعنی چه؟
حتما تا به حال با ویژگی های گیربکس های صنعتی، حین خرید و یا زمان استفاده از آن ها مواجه شده اید. ویژگی هایی که برای صنعت بسیار مهم و کاربردی هستند و در راندمان خط تولید اثر گذارند.
خاصیت خود قفل شوندگی یا برگشت ناپذیری گیربکس ها از موارد مهمی است که برای بسیاری از صنایع، دارای اهمیت است. در این مقاله قصد داریم به جزئیات موارد ذکر شده، اشاره کنیم تا با این مفاهیم بیشتر آشنا شویم.
گیربکس صنعتی برگشت ناپذیر یا خود قفل شونده چیست؟
می دانیم که ساختار اصلی گیربکس صنعتی شامل چرخ دنده و شافت است که با در کنار هم قرار گرفتن این اجزا و دریافت نیروی محرک که توسط موتورهای الکتریکی به وجود می آید، شافت و چرخ دنده شروع به حرکت می کنند. اما در برخی از گیربکس های صنعتی مانند گیربکس حلزونی، شافت دارای دندانه های مارپیچ است که به آن ماردون مارپیچ می گویند و با چرخ دنده اصلی گیربکس درگیر می شود.
خاصیت خود قفل شونده یا برگشت ناپذیر بدین معناست که چرخ دنده و دندانه ماردون شافت، فقط در یک جهت حرکت می کنند و قابلیت حرکت در جهت عکس را ندارند.
ویژگی خود قفل شوندگی، برای گیربکس های حلزونی است که شافت و ماردون مارپیچ دارند.
انواع گیربکس خود قفل شونده
گیربکس های برگشت ناپذیر را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم.
برگشت ناپذیری استاتیک (ثابت)
برگشت ناپذیری استاتیک نوعی خود قفل شوندگی است که در این حالت، محور خروجی گیربکس صنعتی یا شافتی که دور کمتری دارد، قابلیت چرخش به عنوان یک شافت محرک را ندارد. البته در این حالت ممکن است به وسیله کمی ارتعاش، دوران بسیار کمی داشته باشد؛ اما به طور کلی در این حالت از خود قفل شوندگی، گیربکس بسیار محکم قفل شده و شافت ها به سختی حرکت می کنند.
برگشت ناپذیری دینامیک
حالت دینامیک نسبت به حالت استاتیک دشوار تر است؛ چرا که ارتباط مستقیمی با بازده و ارتعاش بار دارد. یکی از مشخصات بارز حالت دینامیک این است که در هنگام عدم اثر گذاری محرک روی چرخ دنده، محور فورا متوقف می شود.
تاثیر زاویه اصطکاک
ابتدا یک مثال ساده در مورد تاثیر زاویه اصطکاک می زنیم تا در مورد آن اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم، سپس به تاثیر زاویه اصطکاک روی عملکرد خود قفل شوندگی گیربکس می پردازیم.
لیوانی را روی یک میز در نظر بگیرید که به صورت ثابت قرار دارد. یک طرف میز را بلند می کنیم تا لیوان شروع به حرکت کند. به این زاویه که در آن لیوان شروع به حرکت کرد، زاویه اصطکاک استاتیک می گویند. سپس زاویه میز را به آرامی کم می کنیم تا لیوان متوقف شود. در این حالت با ضربه زدن به میز و ایجاد ارتعاش و لرزه، لیوان شروع به حرکت می کند که به این زاویه، زاویه اصطکاک دینامیک می گویند.
نکته: زاویه اصطکاک استاتیک بیشتر از زاویه اصطکاک دینامیک است.
به عنوان مثال زاویه اصطکاک استاتیک بین ماردون فولادی و چرخ دنده حلزونی برنجی بین 8 تا 9 درجه است اما زاویه اصطکاک دینامیکی آن ها بستگی به میزان سرعت دارد. در سرعت های پایین حدود 4.5 درجه و در سرعت های بالا حدود 1 درجه است.
شرط خود قفل شوندگی در گیربکس ها این است که زاویه اصطکاک بین ماردون و چرخ دنده باید بیشتر از زاویه لید باشد. (زاویه لید به زاویه بین محور عمود بر ماردون با دندانه های مارپیچ ماردون می گویند.)
کلام آخر
فراموش نکنید که استفاده از گیربکس صنعتی در صنایع متفاوتی صورت می گیرد و تاثیر بسزایی در راندمان اجزای دیگر دارد؛ بنابراین استفاده درست و داشتن اطلاعات کامل در رابطه با کارکرد و راندمان آن در موقعیت های متفاوت، موضوعی بسیار مهم و حیاتی است.
مطالب زیر را حتما بخوانید:
قوانین ارسال دیدگاه در سایت