آشنایی با انواع پمپ های صنعتی و کاربرد آنها

پمپ‌ها، قلب تپنده صنایع مختلف هستند. این دستگاه‌ها با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی هیدرولیکی، سیالات را جابجا کرده و فشار آن‌ها را افزایش می‌دهند. از پمپ‌های کوچک و ساده برای انتقال آب در منازل گرفته تا پمپ‌های غول‌پیکر و پیچیده در صنایع نفت و گاز، این دستگاه‌ها نقش حیاتی ایفا می‌کنند. با توجه به اهمیت این موضوع آشنایی با انواع پمپ‌های صنعتی و کاربردهای آن‌ها برای مهندسان، تکنسین‌ها و افرادی که در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند، ضروری است. انتخاب نوع مناسب پمپ، مستلزم شناخت ویژگی‌های مختلف سیال، فشار مورد نیاز، دبی و سایر پارامترهای عملیاتی است.

آشنایی با پمپ صنعتی

پمپ صنعتی یک دستگاه است که انرژی را از یک منبع خارجی دریافت می‌کند و به سیالی که در حال عبور از آن است، انتقال می‌دهد. باید بدانید که مدل‌های بسیار متنوع در اندازه‌های مختلفی از پمپ‌ها در بازار وجود دارد. در حالت کلی نوع پمپ مورد استفاده به نوع کاربری شما بستگی دارد. شما هنگام انتخاب انواع پمپ صنعتی باید به نوع سیال، مسافتی که سیال جابه‌جا می‌شود و حجم سیال دقت کنید. به این موضوع دقت کنید که این سیال می‌تواند مایع، گاز و یا مایع همراه با مواد جامد درون آن باشد. پمپ در انواع مختلفی ساخته می‌شود زیرا عوامل مختلفی مانند خصوصیات سیال، درجه حرارت، حجم عبوری سیال، خورندگی، وجود اجسام ناخالص و… در انتخاب آن تاثیرگذار هستند.

تقسیم‌بندی پمپ‌های صنعتی

پمپ‌های صنعتی در حالت کلی بر اساس نحوه انتقال انرژی و کاربردی که دارند به دو دسته دینامیکی و جابجایی مثبت تقسیم بندی می‌شود. پمپ دینامیکی به سه دسته سانتریفیوژ، محیطی و پمپ خاص تقسیم بندی خواهد شد. پمپ‌های سانتریفیوژ می‌توانند محوری، شعاعی و یا ترکیبی باشند.

دسته بعدی یعنی پمپ جابجایی مثبت دارای دو نوع روتاری، رفت و برگشتی است. مدل روتاری دارای انواع پره‌ای، دنده‌ای، لوب، اسکرو، پریستالتیک است. پمپ رفت و برگشتی نیز می‌تواند دیافراگمی، پلانجری و یا پیستونی باشد.

پمپ گریز از مرکز

خرید پمپ سانتریفیوژ یا گریز از مرکز برای استفاده در صنایع مختلف می باشد، این پمپ ها در دسته دینامیکی قرار دارند. محصولات این گروه برای انتقال سیالات از نیروی گریز از مرکز استفاده می‌کنند. پمپ گریز از مرکز یا سانتریفیوژ انرژی مکانیکی را با استفاده از نیروی گریز از مرکز به انرژی هیدرولیک تبدیل خواهد کرد. در دسته‌بندی انواع پمپ صنعتی گریز از مرکز به اسامی مختلفی مانند دومکشه، پلیمری، روغن داغ، حلزونی شفت مستقیم، شناور، لجن کش، فشار قوی و…. برمی‌خورید که هر کدام از اینها کاربرد خاص خود را دارند.

به عنوان مثال از نام پمپ لجن کش مشخص است که برای جابجایی انواع لجن با ویسکوزیته و غلظت بالا و جابجایی مواد خورنده استفاده می‌شود. یعنی از این محصول برای انتقال لجن غلیظ یا رقیق، لایروبی رودخانه‌ها، انتقال فاضلاب شهری و… بهره می‌برند. پمپ فشار قوی که در صنایع مختلف از آن استفاده می‌شود، برای انتقال سیالات با فشار بالا به کار می‌رود. به عنوان مثال از پمپ فشار قوی در آتش نشانی استفاده خواهد شد.

پمپ جابجایی مثبت

در حالت کلی معمولاً در سیستم‌های هیدرولیکی نیاز به خرید پمپ جابجایی مثبت می باشد. از خصوصیات پمپ جابجایی مثبت می‌توان به فشار بالا، عملکرد عالی اشاره کرد. پمپ‌هایی مانند پیستونی، دیافراگمی، دنده‌ای، وکیوم، پره‌ای، لوب و… انواع مختلف این نوع هستند که هر کدام کاربرد مخصوص به خود را دارند. به عنوان مثال پمپ دنده‌ای با بهره‌گیری از تعدادی چرخ دنده عمل پمپاژ را انجام خواهد داد و جریان یکنواختی ایجاد خواهد کرد. این محصول حجم ثابتی از سیال را در خود محبوس خواهد کرد و سپس با استفاده از دنده‌ها آن را منتقل می‌کند تا سیال به قسمت رانش هدایت شود. از پمپ دنده‌ای برای فشارهای بالا استفاده می‌شود. یا به عنوان مثال لوب پمپ یا گوشواره‌ای برای مایعات سنگین به کار خواهد رفت. از لوب پمپ در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، تصفیه فاضلاب و… استفاده می‌شود.

تفاوت پمپ‌های سانتریفیوژ و جابجایی مثبت

مشخص است که پمپ سانتریفیوژ یا گریز از مرکز با پمپ جابجایی مثبت متفاوت است. در حالت کلی در مورد تفاوت پمپ های جا به جایی مثبت با سانتریفیوژ باید بدانید که نحوه پمپاژ پمپ سانتریفیوژ با پروانه صورت می‌گیرد. یعنی پروانه برای به جریان انداختن سیال داخل محفظه و انتقال سیال در پمپ‌های سانتریفیوژ یا همان گریز از مرکز به کار می‌رود. این در حالی است که پمپ‌های جابجایی مثبت این‌گونه نیستند بلکه در این محصولات عامل حرکت سیال اجزای رفت و برگشتی مانند پلانجر، دیافراگم و اجزای روتاری مانند چرخ دنده، پره و… می‌باشند. پس اولین تفاوت آنها نحوه عملکردشان است.

تفاوت از لحاظ ساختار

این دو نوع پمپ از لحاظ طراحی و ساختار نیز با هم متفاوت هستند. پمپ‌های گریز از مرکز یا سانتریفیوژ طراحی ساده‌ای دارند و دارای پروانه هستند. در واقع پروانه عامل به گردش درآوردن سیال در این محصولات می‌باشد و تعداد آن بسته به نیاز کاربر متفاوت است. محصولات جابجایی مثبت ساختار پیچیده‌ای دارند و دارای اجزای رفت و برگشتی و روتاری می‌باشند.

تفاوت از لحاظ ویسکوزیته سیال

یکی دیگر از تفاوت‌های این دو نوع پمپ صنعتی، ویسکوزیته سیال است. در حقیقت پمپ سانتریویژ در حالت کلی برای پمپاژ سیالات رقیق با ویسکوزیته پایین طراحی می‌شود. این در حالی است که پمپ جابجایی مثبت دارای انواع مختلفی است و قابلیت پمپاژ سیالات در محدوده گسترده‌ای از ویسکوزیته را دارد. پس می‌توان از پمپ جابجایی مثبت برای سیالات غلیظ استفاده کرد. این دو نوع پمپ که هر کدام انواع متفاوتی نیز دارند، دارای کاربردهای مختلفی نیز هستند.

تفاوت از لحاظ کاربرد

انواع پمپ سانتریفیوژ معمولاً برای کاربردهای آبرسانی و تامین آب در صنعت‌های مختلف مانند کشاورزی، حوزه آتش نشانی و… استفاده می‌شود. در حالی که محصولات جابجایی مثبت توانایی انتقال بسیاری از سیالات غلیظ در صنایع بسیار گسترده‌ای مانند شیمیایی، دارویی، غذایی و… را دارند. تعمیر پمپ سانتریفیوژ یا گریز از مرکز راحت است؛ در حالی که نگهداری و تعمیر پمپ جابجایی مثبت معمولاً سخت‌تر می‌باشد.