پمپ کف کش چیست؟ انواع، اجزا و تفاوت با پمپ آب

جا به جایی حجم بالای آب دیگر مثل گذشته با سطل چاه میسر نیست. در حقیقت حتی این قضیه هم با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی آدمیان دستخوش تغییر شده است. پس اگر وسیله مناسب این کار را نداشته باشید، فقط خود را خسته کرده اید و وقت و انرژیتان را هدر داده اید. قبل از پاسخ به این پرسش که پمپ کف کش چیست؟ لازم است به طور کلی بدانیم اصلاً به چه وسیله ای پمپ می گویند.

پمپ به دستگاهی گفته می‌شود که انرژی مکانیکی را از یک منبع خارجی گرفته و به سیالی که از آن عبور می‌کند، انتقال می دهد. در نتیجه انرژی سیال پس از خروج از این دستگاه (پمپ) افزایش می یابد. به عبارت ساده تر، پمپ دستگاهی است که برای جا به جایی سیالات از نقطه ای به نقطه دیگر استفاده می شود. در ادامه به مباحث مختلفی در مورد پمپ کف کش می پردازیم. اینکه چیست، چه انواعی دارد، کاربرد پمپ کف کش چیست و چه تفاوتی با پمپ آب دارد؟

پمپ کف کش چیست؟

به طور خلاصه باید بگوییم که پمپ کف کش که به انگلیسی drainage pump می شود، یک نوع پمپ غوطه ور است که برای تخلیه آب از مناطق کم عمق، چاه های نهایتاً نیمه عمیق، مخازن و استخرها مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد پمپ کف کش

بعد از دانستن اینکه پمپ کف کش چیست، بهتر است بدانیم این وسیله اصولاً چه کاربردهایی دارد. یکی از اصلی ترین دلایل فنی برای استفاده از پمپ کف کش این است که بتوان آبی را از عمقی بیشتر از حداکثر عمق مکش پمپ های سطحی (Surface Pumps) بیرون کشید. پمپ های سطحی توانایی مکش آب از عمق بیش از ۷ متر (یا ۲۰ فوت) در سطح دریا را ندارند و این عمق در مکان های بلندتر کاهش می یابد. به عبارتی، پمپ های سطحی به دلیل محدودیت فیزیکی نمی توانند آب را از اعماق زیاد با استفاده از مکش بیرون بکشند.

این پمپ ها عموماً در شرایطی که نیاز است آب از سطح زیرین یا پایین ترین نقطه یک منطقه تخلیه شود، کاربرد دارند. در نظر داشته باشید کف کش، لجن کش و شناورها با پمپ آب خانگی متفاوت بوده و برخلاف آن، عموماً مصرف صنعتی و کشاورزی دارند.

پمپ های کف کش حتماً باید به طور کامل در آب فرو روند؛ زیرا، سیستم خنک کننده پمپ کف کش از خود آب استفاده می کند. در ادامه، به برخی از کاربردهای اصلی پمپ کف کش اشاره می کنم:

• آبیاری در کشاورزی و باغبانی
• تخلیه آب های زیرزمینی
• تخلیه آب استخرها و جکوزی ها

نکته بسیار مهم:

از آنجا که پروانه پمپ های آب از نوع بسته یا نیمه باز هستند لذا باید پمپ کف کش صرفاً برای تخلیه آب های زلال، چاه های قدیمی و نه تازه حفر شده (به دلیل وجود گل و لای موجود در چاه های تازه حفر شده) مناسب است. زیرا ذرات معلق کمی بزرگ در آب های غیرزلال، لای پروانه گیر می کند و باعث خرابی آن می شود. همچنین چاه نباید عمیق بوده و نهایتاً نیمه عمیق باشد.

تفاوت پمپ کف کش و پمپ لجن کش

در صورتیکه نیاز به تخلیه آب های غیرزلال دارید، باید از لجن کش استفاده کنید؛ زیرا، پروانه آنها باز است و اجسام و ذرات درشت از میانشان عبور می کنند.

این پمپ ها از نظر ظاهری بسیار شبیه پمپ های کف کش هستند اما ساختار داخلی بسیار متفاوتی دارند. تفاوت دیگر این پمپ کف کش و پمپ لجن کش در میزان قدرت پرتاب آب است. معمولاً کف کش ها قدرت پرتاب بیشتری دارند.

برخلاف پمپ های کف کش که فقط مستغرق (نیاز به فرو رفتن کامل در آب دارد) هستند، پمپ لجن کش در نوع مستغرق و نیمه مستغرق (نیاز به فرو رفتن کامل در آب ندارد) تولید می شوند.

تفاوت پمپ کف کش و پمپ آب

پمپ کف کش تفاوت های اساسی با پمپ آب دارد:

• کاربردها: پمپ آب برای انتقال و تامین آب استفاده می‌شود، در حالی که پمپ کف کش برای جمع‌آوری مواد آلوده و تمیزکردن سطوح کف طراحی شده است.
• عملکرد: پمپ آب به پمپاژ پرقدرت و پرسرعت آب متمرکز است، در حالی که پمپ کف کش بیشتر به جمع‌آوری و انتقال مواد از سطوح کف می‌پردازد.
• ساختار: پمپ آب شامل قطعاتی مانند موتور و پروانه است، در حالی که پمپ کف کش دارای ساختاری مکانیکی برای جمع‌آوری مواد از سطوح است.

برای پمپاژ آب از چاه‌های نیمه عمیق می توان از پمپ کف‌کش به جای پمپ آب استفاده کرد. همچنین برای پمپاژ آب تمیز با دبی بالا و پمپاژ آب از مخازن سطحی از پمپ آب می توان پمپ کف‌کش را به کار ببرید.

مزایای پمپ کف کش چیست؟

شاید بیشتر از آنکه نیاز داشته باشیم تا بدانیم پمپ کف کش چیست، بخواهیم بدانیم که چرا باید از این وسیله استفاده کنیم. در ادامه به این سوال پاسخ می دهیم.

به طور کلی پمپ های کف کش به دلیل ویژگی های فنی و عملکردی خود، مزایای زیادی دارند که آن ها را برای استفاده در کاربردهای مختلف بسیار محبوب و مناسب می کند. از قابلیت حمل و نصب آسان تا کارایی بالا و مقاومت این پمپ ها در برابر شرایط سخت، این وسایل را تبدیل به گزینه ای ایده آل برای تخلیه آب و مدیریت مایعات در محیط های مختلف کرده اند.

• کارایی بالا و عملکرد موثر
• نصب و حمل آسان
• راندمان بالا (راندمان پروانه های بسته نسبت به پروانه های باز بیشتر است)
• صرفه جویی در انرژی

معایب پمپ کفکش چیست؟

در کنار تمام مزایای پمپ کفکش، استفاده از این وسیله محدودیت هایی نیز دارد.

• محدودیت در جا به جایی ذرات جامد بزرگ
• عدم کارایی در آب های غیر زلال

انواع پمپ کف کش

تا اینجا به این مسئله پرداختیم که پمپ کف کش چیست و چه کاربردهایی دارد؛ نوبتی هم که باشد، نوبت آن است که به انواع آن بپردازیم.

بر اساس سیستم های خنک کننده

• پمپ آب خنک: در این نوع پمپ ها، خنک سازی الکتروموتور به وسیله جریان آب انجام می شود. به این صورت که خروجی پمپ در قسمت بالای دستگاه قرار دارد. وقتی سیال از پمپ خارج می شود، این سیال در طول جداره لوله و محفظه موتور جریان یافته و به این ترتیب حرارت تولید شده در موتور کم می شود.
• پمپ روغن خنک: در این سیستم، خنک سازی الکتروموتور با استفاده از روغن صورت می گیرد. روغن در فضای خالی بین روتور (قسمت چرخان) و استاتور (قسمت ثابت) قرار دارد. این روغن نقش دوگانه ای دارد: علاوه بر اینکه به عنوان عایق الکتریکی کاربرد دارد، به عنوان عایق حرارتی نیز عمل کرده و به خنک سازی موتور کمک می کند.

طبقه بندی پمپ کف کش بر اساس نوع پمپ

• پمپ ساده: این نوع پمپ به صورت دستی روشن و خاموش می شود و به دلیل نداشتن فلوتر، خطر خشک کار کردن و سوختن پمپ وجود دارد.
• پمپ حاوی فلوتر یا قطع کن: دارای قطع کن اتوماتیک است که هنگام بالا و پایین بودن آب، پمپ را روشن و خاموش می کند و خطر خشک کار کردن را کاهش می دهد.

بر اساس محل دهانه خروجی

• پمپ کفکش آب از رو: دهانه خروجی در قسمت بالای پمپ قرار دارد که فضای کمتری می گیرد و به خنک کاری پمپ کمک می کند.
• پمپ کفکش از بغل: دهانه خروجی در قسمت کناری پمپ قرار دارد و فضای بیشتری اشغال می کند.

پمپ کف کش  ها بر اساس نوع محرک

• پمپ کفکش پنوماتیک: مناسب برای محیط هایی است که خارج کردن سیال از چاه ها و … با خطر زیادی همراه باشد.
• پمپ کفکش برقی ضد انفجار: مناسب برای جا به جایی سیالات شیمیایی و قابل اشتعال یا مشتقات نفتی با خطر انفجار، دارای بدنه چدنی مقاوم در برابر انفجار

بر اساس تعداد کانال ها

• کف کش تک کاناله: پروانه دارای یک پره است.
• کف کش چند کاناله: پروانه دارای چندین پره است.

پمپ کف کش  ها بر اساس نوع پروانه

• پروانه نیمه باز: مناسب برای محیط هایی که سیالات دارای ناخالصی هستند.
• پروانه بسته: معمولاً برای جا به جایی سیالات تمیز طراحی می شود.

انواع پمپ کف کش بر اساس فاز

• کف کش تکفاز: دارای دهانه خروجی با اندازه های مختلف (۱، ۱/۱.۴، ۲، ۳ اینچ)
• کف کش سه فاز: دارای دهانه خروجی با اندازه های مختلف (۲، ۳، ۴، ۶ اینچ)

بر اساس جنس بدنه پمپ کف کش

• بدنه پلاستیکی: سبک و مقاوم در برابر زنگ زدگی
• بدنه آلومینیومی: سبک و مقاوم
• بدنه چدنی: مقاوم و بادوام

بر اساس سیستم خنک کننده

• پمپ آب خنک: خنک کردن الکتروموتور با آب
• پمپ روغن خنک: خنک کردن الکتروموتور با روغن

انواع پمپ کف کش بر اساس قدرت

• پمپ کف کش تک فاز: مناسب برای کارهای خانگی، به سرعت شروع به کار می کند.
• پمپ کف کش سه فاز: مناسب برای کارهای صنعتی، صدای کمتری نسبت به پمپ تک فاز دارد.

انواع پمپ کف کش بر اساس قرارگیری پروانه

• پروانه تمام باز: دارای پره های بدون نوار تقویتی، مناسب برای سیال همراه با الیاف ریز
• پروانه نیمه باز: دارای یک صفحه با پره های پروانه، مناسب برای سیالات لزج و غلیظ
• پروانه بسته: دارای دو طرف پره ها، مناسب برای فاضلاب های صنعتی

طبقه بندی پمپ کف کش بر اساس خازن

• خازن داخل: خازن در محفظه داخلی پمپ قرار دارد.
• خازن خارج: خازن در خارج از پمپ قرار دارد.

اطلاعات بالا به صورت کلی در جدول زیر قرار گرفته است:

نحوه انتخاب پمپ کف کش

اینکه بدانید پمپ کف کش چیست و چه کاربردی دارد، قدم نخست برای استفاده از این دستگاه است. گام مهمتر، انتخاب درست پمپ است. دقت در انتخاب اولیه پمپ کف کش می تواند مانع بروز بسیاری از مشکلات و هزینه های آتی جلوگیری کند.

• مشخص کردن نوع مایع پمپاژ شونده: مشخص کنید که پمپ برای چه نوع مایعی استفاده خواهد شد (آب تمیز، آب آلوده، آب با ذرات معلق، فاضلاب، مواد شیمیایی و…). این اطلاعات به انتخاب نوع پمپ و جنس مواد سازنده آن کمک می کند.
• تعیین میزان دبی یا جریان (Flow Rate): مقدار آبی که نیاز دارید پمپ جا به جا کند را محاسبه کنید. دبی معمولاً بر حسب لیتر در دقیقه (L/min) یا متر مکعب در ساعت (m³/h) اندازه گیری می شود.
• مشخص کردن ارتفاع پمپاژ یا هد (Head): حداکثر ارتفاعی که پمپ باید آب را بالا ببرد را مشخص کنید. این ارتفاع شامل عمق چاه یا مخزن و ارتفاع تخلیه تا نقطه مقصد است.
• تعیین قطر خروجی و ورودی پمپ: مطمئن شوید که قطر خروجی و ورودی پمپ با لوله های موجود شما متناسب است.
• قدرت موتور: بسته به نیازهای جریان و ارتفاع پمپاژ، قدرت موتور پمپ (بر حسب کیلووات یا اسب بخار) را انتخاب کنید. پمپ های قوی تر معمولاً برای کارهای سنگین مناسب تر هستند.
• منبع تغذیه: به نوع منبع تغذیه (برق تک فاز یا سه فاز) توجه کنید. پمپ های الکتریکی سه فاز قدرتمندتر هستند.
• جنس بدنه و قطعات: بسته به نوع مایعی که پمپاژ می شود، انتخاب مواد مناسب (پلاستیک، استیل ضد زنگ، چدن) اهمیت دارد. برای مثال، برای مایعات خورنده بهتر است از پمپ های ساخته شده از مواد مقاوم در برابر خوردگی استفاده کنید.
• توجه به وجود قطعات: بسیاری از برندهای وارداتی، فاقد تامین قطات هستند.

اجزاء تشکیل دهنده پمپ کف کش

برای آنکه پاسخ بهتری به پرسش پمپ کف کش چیست، بدهیم بهتر است با اجزای آن نیز آشنا شوید:

• پروانه (Impeller): پروانه وظیفه جا به جایی و انتقال سیال را دارد. با چرخش پروانه، انرژی مکانیکی به انرژی جنبشی سیال تبدیل شده که باعث حرکت سیال به سمت خروجی پمپ می شود.
• الکتروموتور (Electric Motor): الکتروموتور نیروی لازم برای چرخش پروانه را فراهم می کند. این موتور به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به پروانه متصل است.
• محور (Shaft): محور، پروانه را به الکتروموتور متصل کرده و نیروی چرخشی را از موتور به پروانه منتقل می کند.
• حلزون (Volute): حلزون یا محفظه پمپ، سیال را به سمت خروجی هدایت کرده و به افزایش فشار سیال کمک می کند.
• درزگیر مکانیکی (Mechanical Seal): درزگیر مکانیکی برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل موتور و اجزای الکتریکی استفاده می شود. این درزگیرها معمولاً در نقاط اتصال محور و پروانه قرار دارند.
• کابل (Cable): کابل برای انتقال برق به الکتروموتور استفاده می شود. این کابل باید عایق بندی مناسب داشته باشد تا از نفوذ آب و ایجاد خطر برق گرفتگی جلوگیری شود.
• متعلقات دیگر (Accessories): دسته برای حمل و نقل آسان، پایه ها برای استقرار پمپ در کف استخر یا محل مورد نظر، سیستم های کنترل و محافظت الکتریکی برای جلوگیری از اضافه بار و آسیب به موتور، و غیره.

علت سوختن پمپ کف کش

سوختن پمپ کف کش می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که اغلب به مشکلات فنی، استفاده نادرست یا شرایط محیطی نامناسب مربوط می شود. در ادامه به برخی از دلایل رایج سوختن پمپ های کف کش می پردازیم:

• خشک کار کردن پمپ
• نوسانات برق
• انسداد در پروانه
• استفاده بیش از حد و مداوم
• نقص در سیستم خنک کننده
• عدم نگهداری و سرویس دوره ای
• استفاده از پمپ در شرایط نامناسب
• نقص در طراحی یا تولید
• ورود هوا به داخل پمپ
• عدم تطابق با شرایط محیطی

نحوه استفاده از کفکش در استخر

توصیه ما این است که بروشور دستگاه خود را مطالعه کنید. در حالت کلی نحوه استفاده از کفکش به شرح زیر است:

1. قرار دادن پمپ در استخر: پمپ را به دقت و با احتیاط در استخر قرار دهید. اطمینان حاصل کنید که پمپ به درستی در موقعیت قرار گرفته و کابل برق و شلنگ خروجی به درستی متصل شده اند.
2. اتصال شلنگ خروجی: شلنگ خروجی را به پمپ متصل کنید و سر دیگر آن را به محل تخلیه آب یا محلی که می خواهید آب به آنجا منتقل شود، هدایت کنید.
3. اتصال به برق: کابل برق پمپ را به پریز برق متصل کنید. مطمئن شوید که پریز برق دارای سیستم قطع اضطراری (GFCI) باشد تا در صورت بروز مشکل، برق به سرعت قطع شود.
4. راه اندازی پمپ: پمپ را روشن کنید. اطمینان حاصل کنید که پمپ به درستی کار می کند و آب را از استخر به محل مورد نظر منتقل می کند.

در صورت بروز هرگونه مشکلی، پمپ را فوراً خاموش کنید و علت را بررسی کنید.